วันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2566 เวลา 15.00 น. ณ สำนักงานสภาลมหายใจเชียงใหม่  พลเมืองเชียงใหม่ในนาม “สภาลมหายใจเชียงใหม่” ที่รวมตัวกันเพื่อร่วมแก้ปัญหามลพิษทางอากาศ ฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM. 2.5 ตั้งแต่ปี 2562 เป็นต้นมา ได้เฝ้าจับตาดูการแก้ปัญหาของหน่วยงานรัฐ และ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมาอย่างต่อเนื่อง พร้อมเสนอตัวเข้าร่วมในกระบวนการวิเคราะห์สังเคราะห์และวางแผนการแก้ปัญหาอย่างยั่งยืนในระดับจังหวัดและท้องถิ่น ซึ่งพบว่าปัญหานี้มีสาเหตุมาจากประชาชนทุกคนเป็นผู้ร่วมปลดปล่อยมลพิษ ทั้งจากการดำเนินชีวิตในเมือง  ระบบการเกษตร และพื้นที่ป่าไม้ เช่น การใช้เครื่องยนต์ มลพิษจากโรงงาน การบริโภคของผู้คน   เนื่องจากเชียงใหม่และภาคเหนือเป็นเมืองในหุบเขา อยู่ในแอ่งกระทะและเผชิญสภาพภูมิอากาศในฤดูแล้งที่อากาศมีกระแสลมอ่อน มีความกดอากาศ มีภาวะผกผันของอากาศ ทำให้ฝุ่นพิษที่เกิดขึ้นตลอดปี ตกค้างขังในแอ่งเมือง ประกอบกับการเกิดไฟในพื้นที่ป่าในช่วงฤดูแล้ง โดยเฉพาะในป่าผลัดใบ(เต็งรังและเบญจพรรณ) และการใช้ไฟที่ยังจำเป็นกับการเกษตรบางรูปแบบ การแก้ปัญหาที่ยั่งยืนและเป็นธรรมคือการลดสาเหตุทุกแหล่งไปพร้อมกัน รวมถึงการจัดการไฟในป่าให้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ข้อค้นพบและปฏิบัติการที่สภาลมหายใจเชียงใหม่ มีส่วนร่วมในการเสนอนโยบายแก้ปัญหาแบบบูรณาการและมีส่วนร่วมกับทุกภาคส่วน คือ การปรับเปลี่ยนวิธีคิดเรื่องฝุ่นควันมลพิษทางอากาศ  การเข้าใจสภาพภูมิศาสตร์ ภูมินิเวศน์ ภูมิสังคม การเคารพความหลากหลายของกลุ่มคนผู้อยู่อาศัยในเชียงใหม่ การร่วมกันกำหนดเป้าหมายและทางแก้ปัญหาด้วยกันของประชาสังคม รัฐ เอกชน วิชาการ และ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  กลั่นเป็นข้อเสนอนโยบาย 7 ด้านดังนี้

1. นโยบายการแก้ปัญหาพื้นที่ที่ไฟป่าเกิดขึ้นซ้ำซาก (โดยเฉพาะพื้นที่ซึ่งอยู่ในการดูแลของภาครัฐ)

2. นโยบายการแก้ไขปัญหาความมั่นคงในที่ดินทำกินอยู่อาศัยในเขตป่าและสิทธิชุมชนในการจัดการป่าที่ครอบคลุมการอนุรักษ์ ฟื้นฟูดูแลและการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน

3. นโยบายการส่งเสริมเศรษฐกิจสีเขียว และเพิ่มพื้นที่เกษตรกรรมยั่งยืนที่สอดคล้องกับแต่ละภูมินิเวศ

4. นโยบายกระจายอำนาจลงสู่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น - จังหวัดบริหารจัดการแก้ไขปัญหาที่สอดคล้องกับบริบทพื้นที่

5. นโยบายการป้องกัน  เยียวยา  รักษา  สุขภาพประชาชน คนเชียงใหม่และภาคเหนือควรได้รับการคัดกรองมะเร็งปอด

6. นโยบายพลังงานสะอาด  รถยนต์ไฟฟ้า  โรงงานปลอดมลพิษ

7. กฎหมายการบริหารอากาศสะอาด

  ข้อเสนอนี้มุ่งไปยังฝ่ายนโยบายรัฐและพวกเราทุกคน แต่การรวมศูนย์อำนาจส่วนกลางทำให้การจัดการปัญหาของเชียงใหม่ ไม่อาจเบ็ดเสร็จได้ด้วยผู้ว่าราชการจังหวัดที่มาจากการแต่งตั้ง และหน่วยงานภูมิภาคที่ฟังคำสั่งกระทรวงมากกว่าผู้ว่าฯและพลเมืองผู้เสียภาษีในพื้นที่ ปัญหาฝุ่นพิษจึงยังไม่สามารถแก้ได้เบ็ดเสร็จในเร็ววัน สภาลมหายใจเชียงใหม่ เป็นกระบอกเสียงของพลเมืองเรื่องมลพิษอากาศ และวันนี้การประชุมสภาของเราเพื่อแสดงเจตจำนงว่าเราจะช่วยกันทำให้เกิดอากาศสะอาดอย่างยั่งยืนต่อไปอย่างน้อย 2 ปีจากนี้ไป       

นอกจากนี้ยังมีกรณีตัวอย่างเรื่องการตัดแต่งต้นไม้ถนนวงแหวนรอบสอง ที่มีการตัดต้นไม้เหลือระดับตอ ตลอดแนวถนน ในช่วงที่ประชาชนกำลังเผชิญหน้ากับสถานการณ์ฝุ่นควัน ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้นไม้จะต้องมีกิ่งก้านใบที่ถูกตัดแต่งอย่างเหมาะสม เพื่อเป็นแหล่งดูดซับฝุ่นละอองในอากาศ  รวมทั้งจะช่วยลดปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กได้อีกทางหนึ่งด้วย  ทั้งนี้เมื่อประชาชนได้ประสานงานและแจ้งไปยังผู้ว่าราชการจังหวัด กลับได้รับคำตอบว่าเป็นอำนาจของกรมทางหลวงชนบท สะท้อนเรื่องการทับซ้อนอำนาจของหน่วยงานจากส่วนกลาง ที่ไม่เอื้อต่อการบริหารจัดการตนเองของพื้นที่ในด้านต่างๆ  ซึ่งเป็นแนวทางที่สภาลมหายใจฯ ต้องเรียกร้องและผลักดันต่อไป

เรื่องคอรัปชั่น กรณีส่วยกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช เป็นข้อมูลเชิงประจักษ์ที่ทำให้คำพูดของชาวบ้านในเขตป่ามีน้ำหนักจริง จากเดิมที่มักเป็นเสียงเล่าลือว่าเผาป่าเอางบประมาณ ทำแนวกันไฟหลอก  ซึ่งในประเด็นนี้ ทางสภาลมหายใจเชียงใหม่และสภาลมหายใจภาคเหนือ จะได้ร่วมกันติดตามอย่างต่อเนื่อง เพื่อไม่ให้กลายเป็นมวยล้มต้มคนดู เนื่องจากการออกมาเปิดเผยกรณีดังกล่าวเป็นเรื่องคนในกรมด้วยกันเอง  พร้อมกับไม่อาจโยงไปถึงระดับบริหารที่สูงขึ้นไปได้   นอกจากนี้ยังมีประเด็นประสิทธิภาพการบริหารจัดการของระบบรัฐราชการ  เช่น การชิงเผาที่ไม่สามารถควบคุมได้ ปล่อยให้เป็นไฟข้ามคืน และหากไม่ดำเนินการใดใดก็อาจส่งผลต่อการได้มาของงบประมาณ  โดยสภาลมหายใจเชียงใหม่ขอให้การบริหารแผนงานและงบประมาณของหน่วยงาน มีความโปร่งใส เพื่อให้ประชาชนรับรู้รับทราบและสามารถมีส่วนร่วมได้  

  การจัดการไฟป่าฝุ่นควันมลพิษอากาศ ต้องเพิ่มประสิทธิภาพให้ชุมชน/หมู่บ้าน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นผู้อยู่ในพื้นที่เป็นผู้ดำเนินการ โดยการถ่ายโอนภารกิจการจัดการไฟป่าทั้งในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าอนุรักษ์ มีระบบงบประมาณสนับสนุน เพื่อดูแลไฟป่า(แนวกันไฟ เฝ้าระวัง ดับไฟ ฟื้นฟู)และการจัดการป่าไม้ที่ยั่งยืน โดยประสานดำเนินการ ร่วมกับหน่วยงานป่าไม้ที่เกี่ยวข้องในพื้นที่นั้นๆ  

วันนี้ เวลาเดียวกันนี้ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ลงพื้นที่ติดตามงานกับทาง สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และเพื่อเตรียมต้อนรับ รัฐมนตรีกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติฯที่จะเดินทางมาจังหวัดเชียงใหม่ในวันที่ 5 – 6 กุมภาพันธ์   สภาลมหายใจเชียงใหม่ ใคร่ส่งเสียงไปยังท่านให้ตระหนักว่าการมาตรวจเยี่ยมในฤดูฝุ่นนี้อย่างเดียวไม่อาจแก้ปัญหาให้คนเชียงใหม่และภาคเหนือได้ ท่านต้องทำเรื่องนี้เป็นจริงในวาระแห่งชาติที่รัฐบาลวางไว้แล้วแต่ปฏิบัติตามน้อยมาก วาระแห่งชาติเรื่องมลพิษอากาศที่มุ่งจัดการปัญหาอย่างเป็นระบบ อย่างน้อยต้องให้การตั้งงบประมาณเพื่อจัดการไฟป่าฝุ่นควันมลพิษทางอากาศมีความโปร่งใส เป็นจริง ตรวจสอบได้ และการมีบูรณาการกับกระทรวงต่างๆ โดยเฉพาะการลดผลกระทบด้านสุขภาพ วาระแห่งชาติ ผู้ว่าราชการจังหวัด ควรประกาศหยุดเรียน ให้ทำงานที่บ้าน หยุดการจราจรรถส่วนตัว เพื่อไม่ให้ปลดปล่อยฝุ่นมาตอกย้ำซ้ำเติมในสภาวะอากาศปิด  เรียกร้องให้ท่าน รมว.ต้องเสนอให้เป็นนโยบายของพรรคของท่านให้ชัดเจนในการเลือกตั้งที่จะมาถึงนี้ด้วย